Kreatin takviyesi ve saç dökülmesi arasındaki bağlantı yıllardır süren bir tartışma konusu olmuştur. Kreatinin kendisinin saç dökülmesine yol açtığını gösteren doğrudan bir kanıt bulunmamakla birlikte, saç dökülmesiyle ilişkili hormon seviyelerini etkileyebilmektedir. Bu blog yazısında, kreatin kullanımını, potansiyel faydalarını, yan etkilerini ve saç dökülmesi ile potansiyel bağlantısını birlikte inceleyeceğiz. 

Kreatin ve Saç Dökülmesine İlişkin Araştırmalar

Kreatin takviyesinin doğrudan saç dökülmesine neden olduğu fikrini destekleyen sınırlı bilimsel kanıt vardır. Bu bağlantıyı öne süren bilgilerin çoğu anekdot niteliğindedir ve bireysel referanslara ve deneyimlere dayanmaktadır. 

Bununla birlikte, 2009 yılında üniversite çağındaki rugby oyuncularıyla yapılan küçük ölçekli bir çalışma, üç haftalık kreatin takviyesinden sonra saç dökülmesiyle bağlantılı bir hormon seviyesinde artış olduğunu ortaya koymuştur. Bu hormon dihidrotestosteron (DHT) olarak bilinir.

Kreatin ve Dihidrotestosteron (DHT) Seviyelerini Anlamak

DHT, testosterondan türetilen bir hormondur ve testosterondan bile daha güçlüdür. Peki, DHT'nin saç dökülmesiyle nasıl bir ilişkisi vardır?

Saç folikülleri, bir büyüme aşamasını takiben bir dinlenme aşamasını içeren ve sonunda saç dökülmesine yol açan doğal bir yaşam döngüsünden geçer. DHT, saç foliküllerindeki belirli hormon reseptörlerine bağlanma yeteneğine sahiptir, bu da daha kısa ve daha ince saç büyüme döngülerine neden olabilir. Bu da sonuçta saç dökülmesinin artmasına neden olur, çünkü yeni saçlar mevcut saçlar kadar hızlı çıkmaz ve dökülür.

Ayrıca, genetik faktörler saç dökülmesine yatkınlığı etkileyebilir. AR adı verilen bir gendeki varyasyonlar, saç folikülleri içindeki hormon reseptörlerinin aktivitesinin artmasına yol açabilir. Ek olarak, testosteronun DHT'ye dönüştürülmesinden sorumlu enzim, saç dökülmesi yaşayan bireylerde daha aktif olabilir.

Kreatinin Saç Dökülmesi Üzerindeki Etkisi

2009 yılında rugby oyuncularını kapsayan bir çalışmada, yüksek kreatin alımıyla yedi günlük bir yükleme dönemini ve ardından daha düşük kreatin seviyeleriyle bir idame aşamasını içeren bir kreatin prosedürü kullanılmıştır. Araştırma, DHT seviyelerinin yükleme aşamasında %50'den fazla arttığını ve idame aşamasında taban çizgisinin %40 üzerinde kaldığını ortaya koymuştur. Özellikle, testosteron seviyeleri önemli değişiklikler göstermemiştir.

Çalışmanın, katılımcılardaki saç dökülmesini doğrudan değerlendirmediğini; öncelikle kreatin takviyesinin hormon seviyeleri üzerindeki etkisine odaklandığını kabul etmek önemlidir.

DHT seviyelerinde gözlenen artış, özellikle saç dökülmesine genetik yatkınlığı olan bireyler için potansiyel bir risk oluşturabilir. Bununla birlikte, kreatinin DHT seviyeleri üzerindeki etkisini ve bu tür artışların saç dökülmesini teşvik edecek kadar önemli olup olmadığını daha iyi anlamak için daha kapsamlı araştırmaların gerekli olduğunu vurgulamak önemlidir.

Sonuç

Özetle, kreatin takviyesi ile DHT seviyeleri arasında bir bağlantı olduğuna dair bazı kanıtlar olsa da, kreatin  kullanmayın saç döker veya kel kalırsınız gibi söylemler tamamiyle asılsız ve kaynak gösterilmeden yapılan konuşmalardır.

Kreatinin saç dökülmesi riskini nasıl etkileyebileceğine dair daha kesin bir anlayış sağlamak için daha fazla araştırmalara ihtiyaç vardır.

BERK TİRYAKİ
Sporcu Diyetisyeni , ISSA

 

REFERANSLAR 

van der Merwe J, Brooks NE, Myburgh KH. Three weeks of creatine monohydrate supplementation affects dihydrotestosterone to testosterone ratio in college-aged rugby players. Clin J Sport Med. 2009 Sep;19(5):399-404. doi: 10.1097/JSM.0b013e3181b8b52f. PMID: 19741313.

Greenwood M, Kreider RB, Melton C, Rasmussen C, Lancaster S, Cantler E, Milnor P, Almada A. Creatine supplementation during college football training does not increase the incidence of cramping or injury. Mol Cell Biochem. 2003 Feb;244(1-2):83-8. PMID: 12701814.

Kreider RB, Melton C, Rasmussen CJ, Greenwood M, Lancaster S, Cantler EC, Milnor P, Almada AL. Long-term creatine supplementation does not significantly affect clinical markers of health in athletes. Mol Cell Biochem. 2003 Feb;244(1-2):95-104. PMID: 12701816.